In juni 2019 is Vandria Borari op uitnodiging van Tim Boekhout van Solinge naar Nederland gekomen. Vandria is een van de Borari inheemsen die in de Braziliaanse Amazone wonen, en ze is de eerste inheemse advocaat uit haar regio. In dit interview vertelt ze over haar leven in Brazilië, over de impact van de Europese cultuur, over het werk van Forest Forces en wat wij, Europeanen, kunnen doen om het leven van inheemsen te verbeteren.
Laten we het eerst hebben over je cultuur. Je bent zelf onderdeel van de inheemse Borari gemeenschap die in het Braziliaanse Amazone leeft en je werkt hard om je cultuur terug te brengen. Hoe kan het dat jullie cultuur verdwenen is?
We hebben een zware geschiedenis. Tijdens de Europese kolonisatie in de Amazone, werd ons territorium binnengevallen door Portugese missionarissen. Inheemse leiders werden vermoord en vervangen door nieuw aangestelde heersers die de populatie dwongen om te stoppen met hun rituelen en hun normale manier van leven. Vanaf dat moment moesten inheemsen werken om Portugal te onderhouden en veranderen in Portugees-sprekende Christenen. Zo komt het dat ze hun eigen taal vergaten en hun eigen religie niet langer uit konden voeren. De inheemsen werden slaven van de Portugezen en als ze zich probeerden te verzetten, werden ze vermoord of gevangen gezet. Onze cultuur ging verloren omdat we gedwongen werden. Nu proberen we de cultuur weer terug te brengen.
Waarom denk je dat het zo belangrijk is om je cultuur terug te brengen?
Omdat mensen zonder cultuur geen mensen zijn. Onze cultuur brengt ons samen en zorgt ervoor dat de harmonie in ons territorium behouden blijft. Bovendien willen we de cultuur terugbrengen omdat onze voorouders daar zoveel verschrikkelijks voor hebben moeten doormaken.
Wat denk je dat jouw cultuur anders maakt van andere culturen?
Onze cultuur is anders omdat we afhankelijk zijn van het bos. Wij zijn onderdeel van het bos. Omdat wij geloven dat we zelf natuur zijn, geloven we dat, als we de natuur vernietigen, we onszelf vernietigen. Onze cultuur draait om het evenwicht tussen ons en ons land.
“Omdat wij geloven dat we zelf natuur zijn, geloven we dat, als we de natuur vernietigen, we onszelf vernietigen.”
Waarom heb je besloten om rechten te gaan studeren?
Ik denk dat ik met een rechtenopleiding meer kan betekenen voor mijn mensen. Ik geloof dat traditionele gemeenschappen en donkere mensen kwetsbaar zijn in onze maatschappij en ik koos ervoor om rechten te studeren om voor onze rechten te kunnen vechten.
We kunnen onze tradities, mensen, dieren, en toekomstige generaties in het regenwoud alleen beschermen als we ons land kunnen verdedigen en ik denk dat het heel nuttig is om hiervoor te vechten met advocaten van ons eigen territorium.
Zie je jezelf als een vertegenwoordiger voor je cultuur en je mensen?
Ja. Ik geloof dat ik, omdat ik onderdeel ben van de inheemse beweging uit de staat Para en omdat ik weet wat er tegen ons gebeurt, in staat ben om een vertegenwoordiger voor mijn mensen te zijn als ik in Europa ben.
Is dat ook de reden dat je naar Nederland wilde komen?
De reden dat ik naar Europa kwam, was om ‘de stem van het bos’ hiernaartoe te brengen. Ik wil dat mensen weten dat we leiden, dat er grote bedrijven in ons territorium zijn die onze rivieren en het grondwater vervuilen, dat landbouwbedrijven giftige stoffen gebruiken die ademhalingsproblemen veroorzaken bij kinderen en dat we het bos verliezen aan de sojavelden.
Toen jij naar Nederland kwam en hier rondliep, wat viel je toen het meest op?
Ik denk dat het grootste verschil is dat de mensen hier veel minder met de natuur verbonden zijn. Nederlandsers hebben altijd haast en ze stoppen nooit om na te denken over hoe zij bijdragen aan klimaatverandering of vervuiling. We moeten allemaal stoppen met waar we mee bezig zijn en denken aan de toekomstige generaties, in plaats van alleen maar denken aan het nu.
Ik bedoel, natuurlijk hebben we bepaalde dingen nodig, maar de Europese manier van leven – de consumptiemaatschappij – vernietigt de planeet. De natuur is de bron van alles dat we kopen, maar in Europa lijken mensen daar niet zo over na te denken. In de Amazone hebben we niet alle spullen die jullie hebben. Hier is bijvoorbeeld alles in de supermarkt verpakt in plastic. Voor alles dat jullie kopen, consumeren jullie ook een hoop plastic. In de Amazone doen we dat niet.
“We moeten allemaal stoppen met waar we mee bezig zijn en denken aan de toekomstige generaties, in plaats van alleen maar denken aan het nu.”
Als je daarover nadenkt, hoe beïnvloedt de Nederlandse cultuur de Braziliaanse inheemse cultuur op een negatieve manier?
Het belangrijkste is door het kopen van producten uit de Amazone, zoals sojabonen. En daarnaast is plastic een groot probleem. Al onze rivieren en zeeën zijn vervuild met plastic, daar moeten we echt een oplossing voor vinden, om minder plastic te consumeren.
Wat vind je van het werk van Forest Forces?
Ik denk dat Forest Forces zeker goede ideeën heeft! Het monitoren van ontbossing met GPS-camera’s door de lokale bevolking zal het verlies van de Amazone accuraat laten zien. Het is heel belangrijk om samen te werken met de lokale bevolking.
Naast het monitoren met GPS, wil Forest Forces een fonds opstarten om inheemsen te helpen met rechtsbijstand zodat ze een lokale advocaat kunnen betalen. Denk je dat dat nuttig is voor de gemeenschappen?
Ik denk dat het zeer waardevol kan zijn. Het is fijn om hulp te hebben in de Amazone, zeker als Forest Forces samenwerkt met lokale advocaten, dat vind ik belangrijk.
Wat zouden Nederlanders kunnen doen om inheemsen in Brazilië te helpen?
Ik denk dat meer samenwerking erg belangrijk is. Nederlanders zouden meer geïnformeerd moeten worden over hoe de bedrijven uit hun eigen land mensenrechten en milieu-wetgeving aan hun laars lappen. En zoals ik al eerder zei: koop geen producten uit de Amazone! Die producten verwoesten levens en mensen worden ervoor vermoord, zeker de leiders en verdedigers van inheemsen. Daarnaast kan het steunen van organisaties de samenwerken met inheemse gemeenschappen, zoals bijvoorbeeld Forest Forces, een manier zijn om inheemsen te helpen.